Αν και περιορίζονται για ειδικές χρήσεις τα ελαστικά χωρίς αέρα έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα. Και ακόμη πιο σημαντικά μειονεκτήματα.
Η ιδέα των ελαστικών χωρίς αέρα (tubeless ή airless tire), τα οποία δε διατρέχουν κανένα κίνδυνο να τρυπήσουν και να κλατάρουν, φαίνεται σαν η απόλυτη λύση για τους οδηγούς. Παρόλα αυτά, παρά τις συνεχείς προσπάθειες για την εξέλιξή τους, τα ελαστικά χωρίς αέρα δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν δημοφιλή στην αγορά, κυρίως λόγω σημαντικών περιορισμών και τεχνολογικών προκλήσεων που παραμένουν άλυτες.
Από το ποδήλατο μέχρι το σεληνιακό όχημα
Η ιδέα των ελαστικών χωρίς αέρα δεν είναι καινούργια. Πρωτοεμφανίστηκε σχεδόν ταυτόχρονα με τα πρώτα πνευματικά ελαστικά (τα οποία επινόησε ο John Boyd Dunlop) και μάλιστα αποτέλεσε απάντηση στα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα λάστιχα με αεροθάλαμο, όπως τα συχνά τρυπήματα. Τα οποία είναι ενοχλητικά από τα παιδικά μας χρόνια (καβαλώντας ποδήλατα) μέχρι και ως ενήλικες (οδηγώντας αυτοκίνητο ή μοτοσικλέτα).
Στην πραγματικότητα, τα πρώτα ελαστικά χωρίς αέρα ήταν δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου για στρατιωτικά οχήματα, τα οποία ήταν ιδιαίτερα επιρρεπή σε σκασίματα λόγω των πυροβολισμών.
Αυτά τα πρώτα ελαστικά ήταν συμπαγή και στο εσωτερικό της δομής τους χρησιμοποιούσαν ένα μίγμα γλυκερίνης και ζελατίνης ή πορώδες καουτσούκ, αντί για αέρα. Αν και παρείχαν ανθεκτικότητα σε διατρήσεις, είχαν σοβαρά μειονεκτήματα όπως το υπερβολικό βάρος, η περιορισμένη ευκαμψία στα ανώμαλα οδοστρώματα ή η υπερθέρμανση στις υψηλές ταχύτητες. Σταδιακά εγκαταλείφθηκαν υπέρ των πνευματικών ελαστικών με ρυθμιζόμενη πίεση, τα οποία επέτρεπαν καλύτερη απόδοση σε υψηλές ταχύτητες.
Η ιδέα των ελαστικών χωρίς αέρα δεν εξαφανίστηκε εντελώς. Η πιο επιτυχημένη απόπειρα ήταν τα ελαστικά με ενισχυμένα πλευρικά τοιχώματα ή με πρόσθετα εσωτερικά «δικτυώματα», όπως έχουν τα γνωστά runflat. Παρότι τα runflat έχουν αέρα, σε περίπτωση κλαταρίσματος λειτουργούν ως airless. Ωστόσο, παραμένουν ακριβά, θορυβώδη και σκληρά. Όταν χάσουν τον αέρα τους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο με σοβαρούς περιορισμούς στην ταχύτητα, με προβλήματα υπερθέρμανσης και μειωμένη άνεση στην οδήγηση. Επίσης, κανονικά το κλαταρισμένο πρέπει να αντικατασταθεί με ένα νέο λάστιχο. Για αυτούς τους λόγους τα runflat έχουν εγκαταλειφθεί πλέον.
Η νέα γενιά airless ελαστικών
Η Michelin ανέπτυξε τα ελαστικά Tweel, τα οποία αποτελούνται από πολυουρεθανικές πλάκες που αντικαθιστούν τον αέρα. Αυτά τα ελαστικά δοκιμάστηκαν σε διάφορες εφαρμογές, όπως σε μικρούς φορτωτές και πειραματικά οχήματα, αλλά αντιμετώπισαν προβλήματα, όπως την υπερθέρμανση και την περιορισμένη αντοχή στις ταχύτητες.
Άλλες εταιρείες, όπως η Hankook και η Goodyear, ανέπτυξαν ελαστικά με κυψελοειδή δομή, τα οποία βελτίωσαν την αντοχή σε υψηλές ταχύτητες. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα όπως η αδυναμία ρύθμισης της σκληρότητας και η περιορισμένη ικανότητα φόρτωσης.
Παρά τις αποτυχίες του παρελθόντος, οι προσπάθειες για την εξέλιξη ελαστικών χωρίς αέρα δεν σταμάτησαν. Η Michelin εισήγαγε το 2004 το Tweel, ένα airless ελαστικό που βασίζεται σε πλαστικές θύλακες από πολυουρεθάνη που αντικαθιστούν τον αέρα, παρέχοντας καλύτερη αντοχή σε παραμορφώσεις. Παρότι το Tweel είχε κάποια επιτυχία σε οχήματα χαμηλής ταχύτητας, όπως τα μικρά φορτηγά και τα μηχανήματα κατασκευών, δεν κατάφερε να διεισδύσει στη μαζική αγορά των επιβατικών αυτοκινήτων.
Συμπερασματικά τα ελαστικά airless έχουν πολύ δρόμο μπροστά τους
Οι κύριες δυσκολίες των αεροστεγών ελαστικών περιλαμβάνουν την αδυναμία ρύθμισης της σκληρότητας και της επαφής με το οδόστρωμα, τη συγκέντρωση βρωμιάς μέσα στη δομή τους που επηρεάζει την δυναμική ευστάθεια, και τη χαμηλή αντοχή τους σε μεγάλα φορτία. Αν και πρόσφατες εξελίξεις, όπως τα ελαστικά METL που χρησιμοποιούν κράματα με μνήμη σχήματος, προσφέρουν κάποιες ελπίδες, τα ελαστικά αυτά είναι ακόμα σε πειραματικό στάδιο και προορίζονται κυρίως για ειδικές εφαρμογές, όπως σε ποδήλατα και οχήματα για το διάστημα.
Έτσι, παρά τη συνεχή εξέλιξη, τα ελαστικά χωρίς αέρα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα που καθυστερούν την ευρεία χρήση τους. Η τεχνολογία των πνευματικών ελαστικών παραμένει προς το παρόν η πιο αξιόπιστη και οικονομική επιλογή για τα οχήματα. Ωστόσο, οι προσπάθειες για τη βελτίωση των airless ελαστικών συνεχίζονται, με την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα αποτελέσουν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση. Μέχρι τότε, οι οδηγοί θα συνεχίσουν να βασίζονται στα παραδοσιακά ελαστικά, τα οποία παρά τις αδυναμίες τους, παραμένουν η πιο πρακτική λύση.
